Pamuks Museum van de onschuld wint een prijs
Het ‘Museum van de onschuld’ van Orhan Pamuk is verkozen tot Europees museum van het jaar. De prijs, een initiatief van het European Museum Forum onder auspiciën van de Raad van Europa, werd op 18 mei jongstleden uitgereikt in Tallinn (Estland). Het museum dat Pamuk...
‘Verhalen uit Istanbul’ – Het oog van Sait Faik Abasıyanık
Bij de verschijning van Verhalen uit Istanbul, een verzameling van 35 korte verhalen geschreven door een van Turkijes belangrijkste auteurs: Sait Faik Abasıyanık. Hoe vaak zouden de woorden ‘kijken’, ‘zien’, ‘gadeslaan’ in de verhalen van Sait Faik Abasıyanık...
Istanbul als ballingsoord – De brieven van Fritz Rudolf Kraus
‘Ich bemerke, daß Stambul auf guten Aufnahmen unwirklich schön erscheint, während es, wenn man hier ist, meistens störende Erscheinungen gibt, welche die Schönheit trüben, auf dem Bild aber zum Glück nicht sichtbar werden.’ Dat schrijft de Duitse assyrioloog Fritz Rudolf Kraus op 20 februari 1938 uit zijn ballingsoord Istanbul. Hij is dan zeven maanden van huis en worstelt met huisbazen, bureaucratische molens, een nieuwe taal en cultuur en de eenzaamheid van een baan tussen 70.000 kleitabletten.
Schrijfster Ayşe Kulin in De Balie
Sytske Breunesse en Ineke ’t Hooft-Imhulsen vertaalden onlangs Vaarwel, Istanbul, een roman van Ayşe Kulin over een ministersgezin in de laatste jaren van het Osmaanse Rijk (1918-1922). Na de Eerste Wereldoorlog wordt het gedecimeerde Osmaanse Rijk bezet door...
‘Language is the mirror of our lives’: Oğuz Atay’s novel ‘Tutunamayanlar’ and its Dutch translation
(Een Nederlandse vertaling staat onder de Engelse tekst.) It’s often surprising to see how literature resists globalisation, how famous books in one language can be kept a secret from readers in other languages for many years. Dutch masterpieces, many of which have...
Groep vooraanstaande internationale schrijvers roept op tot grotere vrijheid van meningsuiting in Turkije
‘We are writers from around the world who love, live and breathe words. We are united in our belief that freedom of expression is a universal and fundamental human right. We are gravely concerned about “the freedom of words” in Turkey.’ Zo begint een brief die een...
Reisgenoten en wijnschenkers: Osmaanse poëzie in het Nederlands
Soms geven vertalingen een wel erg vertekend beeld. Niet van het karakter van een literaire tekst – tenminste niet als het om het werk van een goede vertaler gaat, en Nederland telt vele goede vertalers. Wel van het belang dat een bepaald literair genre in het land...
Wonen in een andere taal brengt je een stap dichter bij de poëzie – Dichteres Zeynep Köylü over een maand in Antwerpen
Zwijgzaamheid en stilte zijn de woorden die de dichteres Zeynep Köylü (1978) gebruikt als ze haar jeugd beschrijft, de jaren die ze doorbracht in een kleine stad in de steppe van Turkije. Hoe levendig ze zelf ook is en hoe lawaaierig haar huidige woonplaats Istanbul, die stilte lijkt haar nooit helemaal te verlaten. Misschien verklaart die tegenstelling tussen stilte en levendigheid wel haar fascinatie voor taal.
Articles in English
Although most of the articles on this site are written in Dutch, you will from now on also find contributions in English. Just click on “English” on the main bar of this site. The first post is an article about the novel Huzur (A Mind at Peace) by the Turkish novelist...
Een landkaart van klanken
Zo ervaart Mümtaz Istanbul als hij door de stad loopt en roeit, en bij de aanblik van allerlei gebouwen herinnerd wordt aan liederen en composities uit de klassieke Osmaanse muziek. Net als Leopold Bloom in Ulixes van James Joyce, loopt de hoofdpersoon van Ahmet Hamdi...
De muziek van ‘Sereen’
Voor sommige schrijvers lijkt de keuze voor literatuur een kwestie van toeval: hun belangstelling omvat haast het hele scala van kunst. Ahmet Hamdi Tanpınar is zo’n schrijver. Hij heeft geen andere discipline dan die van de literatuur beoefend, maar in zijn romans en...
Tanpınar, Dede Efendi en Istanbul in De Balie – Een avond rond de roman ‘Sereen’
Op 27 november organiseer ik met een aantal collega’s een avond rond de Turkse auteur Ahmet Hamdi Tanpınar en zijn roman Sereen (Turkse titel: Huzur). De roman verscheen in Turkije in 1949; dit jaar kwam mijn Nederlandse vertaling van het boek uit. Sereen vertelt het...
‘We zaten te zwijmelen boven de Turkse tekst’ – Ruud Keurentjes over de vertaling van Nâzım Hikmets magnum opus ‘Mensenlandschappen’
Interview door Hanneke van der Heijden In 1994, enkele jaren voordat ik als literair vertaler begon, leerde ik Wim van den Munkhof kennen. In een ijzige winter, in Ankara. We gaven er beiden les aan de vakgroep Nederlandse taal- en letterkunde. En we waren...
Binnenkort: hoe werd ‘Mensenlandschappen’ van Nâzım Hikmet in het Nederlands vertaald?
Als er in de twintigste eeuw één dichter is geweest die de gemoederen in Turkije heeft beziggehouden, dan is het Nâzım Hikmet. In literair opzicht maakte de dichter korte metten met alles waar de traditionele poëzie voor stond, in vorm en in inhoud, terwijl zijn...
‘Translators are a waste of space’
Vertaalde boeken zijn vertaald door een uhm... vertaler. Een open deur, zou je denken. Of toch niet? Het is een feit dat vertalersnamen geregeld ontbreken in boekbesprekingen, uitgeverscatalogussen, soms zelfs in de vertaalde boeken zelf. Maar boeken vertalen zichzelf...
In het novembernummer van De Gids: een kort verhaal van Sema Kaygusuz
Literair maandblad De Gids publiceert in zijn novembernummer Wilde wijnruit, een indringend verhaal van de schrijfster Sema Kaygusuz: ‘Te midden van ronddwarrelend roet en in een geur van brandhout trok Canan alles wat ze aan had uit en smeet het in de droogste hoek...
Zelfstandige boekhandels in Taksim in moeilijkheden
Kleine boekhandelaren in het centrum van Istanbul klagen – niet zozeer over landgenoten die geen boeken meer willen lezen, als wel over de almaar hogere huren die ze voor hun panden moeten betalen. De gentrificatie in de wijk Taksim drijft de winkelhuren op,...
Tıflî-verhalen en brieven: van genres die komen en weer gaan
‘Een van de leuke dingen van een bestaan als osmanist,’ zei David Selim Sayers twee weken geleden tijdens een lezing, ‘is dat je een geheel nieuw literair genre kunt ontdekken.’ Dat wil zeggen, een genre dat in andere literaturen niet of nauwelijks bestaat. En dat...
Vertaalster van het eerste uur Güzin Dino (1910-2013) gestorven
Begin juni werd in Parijs de vertaalster, schrijfster en literatuurwetenschapster Güzin Dino begraven. Dino werd in 1910 in Istanbul geboren, maar woonde meer dan de helft van haar honderddriejarige leven in Frankrijk. Samen met de in 1998 gestorven Münevver Andaç...
Orhan Pamuk over een kastanjeboom en het Gezi-park in Taksim
Meer en meer kunstenaars en artiesten mengen zich in de publieke debat over de massale betogingen in het Gezi-park in Istanbul en in andere steden in Turkije. Orhan Pamuk is een van hen. Een kort artikel dat hij schreef naar aanleiding van de protesten verscheen...
Het Gezi-park in Taksim als weggeefboekhandel
‘Die Shakespeare, mag ik die meenemen?’ vraagt een jongen van in de twintig enthousiast. Hij komt met moeite boven het aanhoudende geroezemoes uit dat als een wolk tussen de bomen hangt. Sinds enkele dagen heeft het Gezi-park in het centrum van Istanbul behalve een provisorische kliniek en verschillende distributiepunten van eten, babyvoeding en hondenbrokken, ook een bibliotheek.
Leven als een boom
Op het Taksim-plein in het centrum van Istanbul wordt sinds enkele dagen geprotesteerd. Actievoerders verzetten zich tegen de plannen van de regering Erdoğan om het plein ingrijpend te herinrichten. Die plannen betekenen onder andere dat het huidige Gezi-park moet...
Bodrum als ballingsoord en het woelige leven in Çukurova – Verfilmde boeken op het Rode Tulp Filmfestival (5-9 juni 2013)
Het is moeilijk voor te stellen maar Bodrum, de Turkse badplaats waar ieder jaar tienduizenden toeristen hun vakantie doorbrengen, was tot ver in de twintigste eeuw een ballingoord. Op de plaats waar nu de hotels en resorts zijn neergeplant, stonden nog gewoon bossen. Wegen waren er nauwelijks. De bevolking leefde van de vis en het land. Er was te eten, maar ook niet veel meer dan dat. In 1925 arriveert Cevat Şakir Kabaağaçlı (1890-1973), auteur van romans en vooral korte verhalen. Toch pakt wat bedoeld was als strafmaatregel voor het schrijven van een artikel dat de politieke machthebbers in het verkeerde keelgat schoot, onverwacht heel anders uit…
Gevonden in vertaling: gedichten van Mehmet Yaşın
Een langs reizende Zwitserse dichter en vertaler raakt maar niet uitgepraat over de poëzie van Mehmet Yaşın. Turks kent hij niet, hij leest het werk van de op Cyprus geboren Yaşın (1958) in het Engels. Het is een van de twintig talen waarin Yaşıns poëzie is vertaald,...
Literaire wandelingen in Istanbul
Er zijn maar weinig straten in Istanbul te vinden waar niet eens een schrijver of dichter, een vertaler, uitgever of recensent doorheen gelopen is – de Turkse literaire traditie is lang, en de literaire wereld drukbevolkt. Veel plekken in de stad zijn daarom met...
Stad en land
Als er één thema is dat de moderne Turkse schrijvers heeft beziggehouden, dan is het wel de stad (en ‘stad’ staat in dat geval meestal voor Istanbul): de stad als vrijstaat van moderne dromen of als plek waar dromen in rook opgaan, als plek waar je verloren loopt of waar juist alle ogen voortdurend op je gericht zijn, de stad als alles wat een dorp niet is, en de stad als één groot dorp.
Orhan Pamuk en Umberto Eco in gesprek
Ter gelegenheid van haar honderdvijftigjarige jubileum organiseert de Istanbulse Bosporusuniversiteit dit jaar verschillende academische en culturele activiteiten. In dat kader vond er op 9 april een publiek interview plaats van Umberto Eco en Orhan Pamuk. Het...
Oğuz Atay in het Nederlands en het Duits
De roman Tutunamayanlar van Oğuz Atay gold jarenlang als een van de best bewaarde geheimen van de Turkse literatuur. Het meer dan zeshonderd pagina’s tellende debuut van Atay, dat in 1971/1972 werd uitgebracht – noodgedwongen in twee delen, want geen enkele uitgever...
Van Turkije naar Nederland en België – Wat is er vertaald?
Orhan Pamuk is zonder twijfel de bekendste schrijver uit Turkije. Zo bekend dat wel eens vergeten wordt dat de Turkse literatuur niet met hem begint, zelfs niet buiten Turkije. Ook voordat de romans van Pamuk in Nederland verschenen waren er al vertalingen van werk...
Romantische vlinders
Afgelopen donderdag ging De droom van de vlinder (Kelebeğin rüyası) in Nederlandse bioscopen in première. Eerder deze week werd de nieuwe film van Yılmaz Erdoğan ten doop gehouden in Istanbul met een grootse gala-avond. Zo’n tweeduizend gasten werden ontvangen in een...
Een roman die stroomt als een rivier
Een roman fleuve stond Ahmet Hamdi Tanpınar (1901-1962) voor ogen toen hij zich na zijn eerste gedichten, korte verhalen en kunstbeschouwingen in de jaren veertig waagde aan het schrijven van romans. Sereen, dat in 1948 als feuilleton in de krant Cumhuriyet verscheen...
Net verschenen: de roman ‘Sereen’ van Ahmet Hamdi Tanpınar
Na Het klokkengelijkzetinstituut is nu ook de beroemde tweede roman van Ahmet Hamdi Tanpınar in het Nederlands verkrijgbaar: Sereen. Het boek kwam in 1949 onder de titel Huzur in Turkije uit. Istanbul, 1939. De Tweede Wereldoorlog dreigt. Nuran heeft zojuist de stad...
Nieuwe rubriek: boeken in beeld
Schrijvers schrijven boeken, lezers lezen die. Maar waar blijft het boek op weg van schrijver naar lezer? Klik op de rubriek 'boeken in beeld' in de menubalk (of hier) voor een nieuwe fotoserie.
Twee literaire evenementen in Den Haag
Er staan twee nieuwe aankondigingen van literaire evenementen op de site. Beide kunt u vinden in de rubriek 'ondertussen in nederland'. Maar u kunt ook hier klikken voor meer informatie over optredens van de schrijfster Ece Temelkuran, en hier voor een korte...
‘Wilt u onze kinderen soms aan het roken krijgen?’ – Column van uitgever Can Öz
Dat is slechts een van de reacties die we de afgelopen weken van ouders hebben gekregen. In een verhaal van Küçük Pıtırcık (‘De kleine Nicolaas’) haalt Nicolaas weer eens kattenkwaad uit. Hij pikt een sigaar van zijn vader, gaat die stiekem in een hoekje zitten roken...
Het gedicht heeft zijn kleren uitgedaan. Interview met Bejan Matur
In maart 2005 gaf het literaire tijdschrift Deus ex Machina een themanummer uit over literatuur uit Turkije. Ter gelegenheid daarvan werd de dichteres Bejan Matur geïnterviewd door de dichteres Hilde Keteleer.
Nazaten van Gırgır
Het was boekenbeurs in Istanbul, negen dagen lang. En zoals ieder jaar stonden de allerlangste rijen kopers voor de stands van de grote humoristische weekbladen: Penguen, Uykusuz, Leman. Dunne, gekleurde krantjes zijn het, zestien pagina’s op klein tabloidformaat, in...
De onbekende reportages van Yaşar Kemal
Vlak vóór het nieuwe jaar werd de schrijver Yaşar Kemal (1926) in het Franse consulaat in Istanbul geridderd tot Grand Officier dans l’Ordre National de la Légion d’Honneur. Het betekende een promotie voor Kemal, het pseudoniem van Kemal Sadık Göğçeli, die in 1983 al was benoemd tot de rang van commandeur. Generaal Georgelin, die Kemal de orde opspeldde, vermeldde in zijn toespraak dat de auteur de op een na hoogste onderscheiding werd toegekend vanwege zijn ‘uitzonderlijke literaire werk en zijn grootmoedige verdediging van de rechten van minderheden, […]
Een westers filter met heel kleine gaatjes
Er wordt in Turkije heel wat af vertaald. Maar wie een Istanbulse boekhandel binnenloopt op zoek naar een roman of dichtbundel uit Syrië, Irak, Iran, Armenië, Georgië, Bulgarije of Griekenland, komt meestal van een koude kermis thuis. De buurlanden staan nauwelijks in...
Het huis van de griplozen
Ingrijpende bouwwerkzaamheden aan panden in de binnenstad van Istanbul zijn vaak aanleiding voor gemor en protest - meestal omdat een historisch pand vertimmerd wordt tot hippe residans of luxe apart otel. Het gaat bij die zogenaamde stadssanering niet alleen om het...
‘De lanterfanter’ van Yusuf Atılgan
Er zullen niet veel auteurs zijn die twee van hun allereerste korte verhalen onder twee verschillende namen insturen voor een literaire wedstrijd, en voor beide worden bekroond. Het overkwam Atılgan in 1955. Zijn romandebuut, Aylak adam (‘De lanterfanter’), verscheen...
Şavkar Altınel en het ongeziene zwerven
Net in een tijd dat in Turkije het maatschappelijke debat over identiteit zijn weerslag vindt in literaire romans – want ook in Turkije wordt er veelvuldig gediscussieerd over nationale en individuele identiteiten; net ook in een tijd dat op de Turkse televisie voor de allereerste keer spotjes worden uitgezonden om literair werk aan de man te brengen […]
Tanpınar en de tijd
‘Ik sta niet in de tijd, / en ik sta er ook niet helemaal buiten.’ Het zijn misschien wel Tanpınars beroemdste regels, de eerste twee verzen van een van zijn gedichten. Ze prijken op zijn grafsteen, op een begraafplaats in Istanbul aan de oever van de Bosporus. Ahmet...
En de hele wereld dreunde mee – Oğuz Atay’s overdonderende ‘Het leven in stukken’
Als je begint in een nieuwe literatuur, in een taal die je net aan het leren bent, dan blijken die boeken later vaak te zijn omgeven met herinneringen aan het lezen zelf, aan de verovering van de taal, de fascinatie die die oproept. Over ‘De heer Cevdet en zonen’, een familiekroniek en het debuut van Orhan Pamuk, hangt voor altijd een triomfantelijke glans, omdat dat het eerste Turkse boek was dat ik gewoon, in het gras kon lezen, zonder maar een grammatica in de buurt. En ‘Tutunamayanlar’ (‘Het leven in stukken’) een hele tijd daarna, blijft het boek waar ik het eerst en het vaakst hardop om heb zitten lachen. En dat ook afgezien daarvan overdonderend was – dat zoiets kon, in het Turks!
Schrijven aan de rand van de periferie – De romans van Mehmed Uzun
Duizenden mensen ging op 12 oktober 2007 de straat op in Diyarbakır, de grootste stad in Zuidoost-Turkije, met een overwegend Koerdische bevolking. De aanleiding: de uitvaart van de Koerdische auteur Mehmed Uzun (1953). Nog nooit, begon collega-auteur Yaşar Kemal zijn...
‘Elke roman die ik geschreven heb, heeft zijn beginpunt in de natuur’ – Een gesprek met Yaşar Kemal
In de zomer van 2006 interviewde ik schrijver Yaşar Kemal. Zijn roman Hüyükteki nar ağacı ('Granaatappelboom') was op dat moment net in het Nederlands uitgebracht. Op 28 februari overleed de schrijver in Istanbul. Hieronder het interview, dat verscheen in Armada....
De konijnen van Orhan Pamuk – Fictie en kritiek in Turkije
Beschaafd gejuich – zo laten de reacties in de Nederlandse pers zich het best omschrijven toen in 1998 de vertaling verscheen van Orhan Pamuks vierde roman, Het zwarte boek. Recensenten spraken over een weergaloos boek van een groot schrijver en prezen het als een...