Vertaalster van het eerste uur Güzin Dino (1910-2013) gestorven

2 jul 2013

Begin juni werd in Parijs de vertaalster, schrijfster en literatuurwetenschapster Güzin Dino begraven. Dino werd in 1910 in Istanbul geboren, maar woonde meer dan de helft van haar honderddriejarige leven in Frankrijk. Samen met de in 1998 gestorven Münevver Andaç behoorde ze tot de eersten die Turkstalige literatuur in het Frans vertaalden.

De Turkse jaren van Güzin Dino vielen samen met het eind van het Osmaanse Rijk en de roerige beginjaren van de Turkse republiek. Dino, dochter van een bankdirecteur, kleindochter van een journalist en dichter, groeide op in Istanbul, waar ze in de jaren dertig Frans studeerde. In 1942 kreeg ze een aanstelling bij de vakgroep romanistiek als assistente van Erich Auerbach, een vermaard filoloog en literatuurwetenschapper die, verbannen uit Nazi-Duitsland, naar Istanbul was uitgeweken. In 1943 verhuisde ze naar Adana, een stad in Zuid-Turkije, om er te trouwen met de schilder en dichter Abidin Dino. Hij en zijn broer Arif, die eveneens dichtte en schilderde, waren vanwege linkse politieke activiteiten verbannen. Güzin maakte daar, in Çukurova, een gebied waar veel schrijvers en kunstenaars vandaan komen, kennis met Yaşar Kemal, die nog in de rijstbouw werkte maar op het punt stond zijn eerste verhalen te schrijven. Hij zou de Dino’s, met wie hij dik bevriend raakte, later omschrijven als zijn ‘universiteit’.

In 1946 verhuisde Güzin Dino samen met haar man naar Ankara. Ze kreeg er een aanstelling als wetenschappelijk medewerker aan de Letterenfaculteit in de kersverse hoofdstad, die datzelfde jaar onderdeel werd van de Universiteit van Ankara. Ze zou er acht jaar blijven. Na hun verhuizing naar Parijs in 1954 zette ze haar wetenschappelijke carrière voort aan het Instituut voor Oosterse talen.

Dat Güzin Dino in Parijs samen met haar man deel uitmaakte van zowel Turkse als Franse kunstenaarskringen in de stad, blijkt uit de memoires die ze later schreef, aparte banden voor de verschillende mensen uit haar omgeving: een boek over Nâzım Hikmet, een boek over de dichter Orhan Veli, over Yaşar Kemal, over de schrijver en journalist Çetin Altan, en de schilder Avni Arbaş, maar ook delen over Picasso, over Aragon en Yves Montand.

Samen met Münevver Andaç introduceerde Dino de Turkse literatuur in Frankrijk. Franse literatuur werd al vanaf het einde van de negentiende eeuw veelvuldig in het Turks vertaald, maar omgekeerd waren er in Frankrijk tot de jaren vijftig van de twintigste eeuw nauwelijkse vertalingen van Turkse literaire teksten voorhanden. Dino vertaalde – deels in samenwerking met Andaç – evenals een aantal romans van Yaşar Kemal, en gedichten van haar man, van Nâzım Hikmet, en van de dertiende-eeuwse mysticus Yunus Emre.

Website van Hanneke van der Heijden, literair vertaler – over de literaire wereld in Turkije, over vertalen, en met fragmenten gepubliceerde en ongepubliceerde vertalingen uit het Turks.

WOORDENWOLK