Geschreven in samenwerking met Karel Giltay*   'Fictie doet zich graag voor als realiteit', schrijft Guy Rooryck in zijn bespreking van de Perzische brieven  van Montesquieu. (1)  Dat is waar. Maar soms ook wordt fictie graag gepresenteerd als realiteit. De Perzische brieven  kwamen aan de orde in het kader van het thema van een vorige aflevering van Filter : 'De enscenering van het vreemde'. (2)  Twee van de vier artikelen die onder deze titel waren geschaard bespraken teksten waarin het vreemde onderwerp is van gesprek: een buitenlander bezoekt het land van de auteur en laat in woord en gedrag blijken wat hij van zijn omgeving vindt, terwijl de autochtone personages alle kans krijgen om te reageren op ideeën en opvattingen van de bezoekende buitenstaander. Afhankelijk van de auteur ligt het accent op eigenaardigheden van de buitenlandse cultuur of op die van de eigen samenleving, maar in beide gevallen zijn het vreemde en het eigene elementen in de tekst. Het kan ook anders. Wat als niet in  de fictietekst een ontmoeting tussen culturen beschreven wordt, maar de buitenlandse tekst zelf door het publiek van het ontvangende land (de vertaler, de uitgever, de lezer) als het vreemde wordt beschouwd? Als met andere woorden, de ontmoeting van culturen niet tussen personages in de tekst plaatsvindt, maar daarbuiten, tussen de vertaalde tekst en zijn lezer, als de tekst niet het medium voor het vreemde is, maar het vreemde in hoogsteigen persoon.
Lees verder...

Turks, dat is lange tijd geen taal geweest die veel Nederlanders associeerden met wereldliteratuur, of zelfs maar met boeken. Terwijl talen als het Russisch, Frans of Spaans onmiddellijk literair werk in gedachten riepen, was het voor veel Nederlandse lezers allesbehalve een open deur dat ook in het Turks poezie en romans geschreven konden worden, sterker nog, dat dat al lang gebeurde. Turks drukwerk werd eerder in verband gebracht met de kranten die de clientèle van theehuizen doorbladerde, een half oog gericht op het televisiescherm, en waar de schreeuwerige kleurenfoto’s het ruimschoots wonnen van de tekst. Daarmee zijn twee struikelblokken aangegeven waarmee een vertaler die zelf een tekst voor vertaling bij een uitgever wilde aandragen tot voor kort werd geconfronteerd: aan Turkse literatuur kleefde het stof van de arbeidsmigratie en verder was het terrein zo goed als onbekend.
Lees verder...